Bouwkoorts in Scheldekwartier maakt Vlissingers weer trots op hun stad

“Het wordt een wijk met verhalen”, zegt de Vlissingse wethouder John de Jonge als hij het heeft over het Scheldekwartier, waar zoveel wordt gebouwd dat de stad een metamorfose ondergaat. Achter het hoofdkantoor van Damen Naval verrijst, in noordelijke richting, een compleet nieuwe woonwijk. En het voormalig kloppend hart van De Schelde rond de Dokhaven verandert in een stadsdeel dat de herinnering aan het industriële erfgoed van De Schelde in ere houdt. “Vlissingen is zichzelf opnieuw aan het uitvinden.”

Verantwoordelijk wethouder De Jonge is blij dat Vlissingen er mede dankzij het Scheldekwartier weer helemaal bovenop is. Pakweg vijf jaar geleden zat de gemeente nog in haar maag met het veertig hectare grote voormalige bedrijfsterrein van scheepswerf De Schelde dat ze van Damen had gekocht. De gemeentekas was leeg en de schuldenlast te hoog om investeringen te doen in het gebied. Het Rijk bleek uiteindelijk bereid Vlissingen te helpen bij het verminderen van de schuldenlast door de gemeente in 2016 de Artikel 12-status te verlenen. Sindsdien is de invulling van het Scheldekwartier in een stroomversnelling geraakt.

De wethouder legt uit dat de ontwikkeling van het gebied in drie deelprojecten uiteenvalt. Rondom het Dok van Perry zijn enkele nieuwbouwprojecten uitgevoerd, grenzend aan de oude binnenstad, die inmiddels hier mooi organisch mee verweven zijn geraakt en die de oude stad als het ware verbinden met de Dokhaven en omgeving. Dit deelgebied is ‘Scheldestad’ gedoopt. Het uitgestrekte terrein rond de oorspronkelijk uit 1614 stammende Dokhaven, waar ooit de zeeschepen in aanbouw van De Schelde op de helling lagen, is onder de naam ‘Scheldewerf’ aan het veranderen in een robuust stadsdeel waar de herinnering aan het rijke Vlissingse scheepsbouwverleden wordt gekoesterd.

“We wilden daar wooncomplexen, zoals het project De Ketelmakerij aan de Jan Weugkade, realiseren met veel massa, die daardoor mooi zouden aansluiten bij de robuuste productiegebouwen van de vroegere Schelde. Zo kon een link worden gelegd met de industriële historie van de stad”, vertelt John de Jonge. ‘Scheldewerf’ is in zijn eigen woorden “een stoer gebied” waar, om dat stoere nog extra te accentueren, op een aantal plekken stelconplaten in plaats van straatstenen als bestrating dienen. “Mogelijk komen, louter decoratief, ook stukken rails van De Schelde er terug.”

“Een oude torenkraan van De Schelde staat er al, en de stoomhijskraan die door de stichting van Wesley Sekewael voor sloop is behoed, krijgt er ook een plekje, bij de Oude Verbandkamer waar het Scheldemuseum zit. De Timmerfabriek, een rijksmonument en het eerste betonnen cascogebouw dat ooit in Nederland werd gebouwd, wordt een prachtig hotel met hoge plafonds en veel licht. Naast het hotel verrijzen recreatieappartementen, die onderdeel zullen zijn van het hotel, en aan de oostkade van het Timmerplein komt een complex met luxe appartementen en penthouses, die allemaal al zijn verkocht.”

“Aan zorgcentrum Scheldehof – de voormalige zware plaatwerkerij – is zowel binnen als buiten de Schelde-historie nog goed af te lezen, in combinatie met de nieuwe functies. En de imposante Machinefabriek blijft ook bestaan, maar er komen in dat gebouw parkeerplekken in meerdere bouwlagen voor achthonderd auto’s. De begane grond van de Machinefabriek, één hectare groot, houden we vrij voor publieksfuncties om de levendigheid van het gebied te onderstrepen. Die parkeerplekken zijn onder meer voor de medewerkers van Damen Naval wier huidige parkeerterrein aan De Willem Ruysstraat plaatsmaakt voor woningbouw.”

Om de verscheidenheid van het Scheldekwartier nog extra te benadrukken wordt in het gebied ‘Scheldewerf’ van het historische Dok een jachthaven gemaakt, die onder de naam De Stadshaven medio augustus in gebruik wordt genomen. Het gebied dat tussen De Willem Ruysstraat, Van Dishoeckstraat en Paul Krugerstraat in ontwikkeling is, vormt de derde tranche van de Ontwikkelingsvisie Scheldekwartier en is ‘Scheldewijk’ gedoopt. De bewoners van deze nieuwe woonwijk worden de nieuwe buren van Damen Naval, wiens monumentale hoofdkantoor direct aan het gebied grenst.

In de ‘Scheldewijk’ zullen de Singel en de Verkuijl Quakkelaarstraat worden doorgetrokken tot aan het kanaal. Net als in de rest van het Scheldekwartier is het woningaanbod in de ‘Scheldewijk’ afgestemd op de draagkracht van alle inkomensgroepen, benadrukt de wethouder. In 2030 moet het Scheldekwartier af zijn. Wie herkent het Vlissingen van rond de eeuwwisseling dan nog terug? “De Schelde stond eind vorige eeuw bijna op omvallen, en ook begin deze eeuw zat Vlissingen nog in de hoek waar de klappen vielen”, weet John de Jonge. “De stad heeft al veel meegemaakt maar komt er altijd weer bovenop.”

“Het is als het getij waar we al eeuwen aan gewend zijn; na laagwater komt er altijd weer hoogwater… Vlissingen is zichzelf opnieuw aan het uitvinden. Vlissingers zijn weer trots op hun stad en willen dat ook graag aan anderen laten zien. Dat is mede te danken aan de ontwikkelingen in het Scheldekwartier. Ik weet nog dat het Scheldeterrein een soort Verboden Stad was. Weet je nog hoe lang je erover deed om met de auto vanaf de Keersluisbrug op Het Eiland te komen? Nu de nieuwe Dokbrug er ligt ben je er in een wip. Ik ben blij dat het Scheldekwartier nu weer een levendig deel van de stad is. Vlissingen heeft haar hart terug.”

“Maar niet iedereen komt er direct vooruit daar trots op te zijn, hoor… Toen in 2019 de Scheldekraan officieel werd teruggeplaatst op de Jan Weugkade aan de Dokhaven, zaten een paar Vlissingers op de tribune te mopperen. Het mag allemaal wel wat kosten, bromden ze. Maar toen op een gegeven moment de blaas afging, kwamen de zakdoeken tevoorschijn.”