Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Het is bijna 84 jaar geleden dat de Poolse onderzeeboot ORP Orzeł spoorloos verdween. Sindsdien is er meermaals gezocht naar de door de Koninklijke Maatschappij de Schelde gebouwde onderzeeboot. Twee Poolse filmmakers hopen de komende jaren een nieuwe poging te wagen en wellicht zelfs eindelijk antwoord te kunnen geven op de vraag wat er is gebeurd met de Orzeł. Marcin Jamkowski en Piotr Kardasz brachten onlangs een bezoek aan Damen Naval in Vlissingen om onderzoek te doen voor hun zoektocht en de bijbehorende documentaire.
ORP Orzeł is de laatste vooroorlogse onderzeeboot gebouwd door De Schelde en één van de eerste maritieme exportproducten van het bedrijf. De 84-meter lange “Adelaar” heeft als bouwnummer 205 en werd op 2 februari 1939 in dienst gesteld. Als Duitsland zeven maanden later, op 2 september 1939, Polen binnenvalt en de Tweede Wereldoorlog begint, wijkt de Orzeł uit naar de haven van Talinn, Estland.
Poolse onderzeeboot ORP Orzeł verdween in 1940 tijdens haar zevende patrouille voor de kust van Noorwegen.
Daar wordt de onderzeeboot onverwachts in beslag genomen. Maar terwijl de torpedo’s ontmanteld worden en al het navigatiemateriaal in beslag wordt genomen, beraamt de bemanning een gedurfde ontsnapping. Zonder bewapening en zonder navigatie of zelfs maar zeekaarten weet de Orzeł in oktober 1939 Rosyth in Groot-Brittannië te bereiken en sluit zich aan bij de Britse vloot. Op 23 mei 1940 vertrekt de onderzeeboot richting de kust van Noorwegen voor haar zevende patrouille, maar keert nooit terug.
Er zijn verschillende theorieën over het lot van de Orzeł, maar omdat de boot nog niet gevonden is, zijn er geen definitieve antwoorden. Dit, in combinatie met haar korte, maar roemruchte carrière maakt de onderzeeboot een geliefd onderwerp van documentaires en zelfs speelfilm “The Eagle” uit 1959. Ook wordt er nog steeds gezocht naar het wrak van de Orzeł.
“We zijn eerder dit jaar benaderd door Marcin en Piotr en we hebben ze uitgenodigd om naar Vlissingen te komen en hen zo verder te helpen met hun onderzoek en hun film”, vertelt Naval Consultant Ric Dekkers. “We hebben ze verwelkomd op het hoofdkantoor en ze de vermelding van de Orzeł op de trap laten zien en een korte presentatie gegeven. Daarna zijn we naar het Zeeuws Archief gegaan om de originele archiefstukken over de onderzeeboot in te zien. Daar is nog heel veel materiaal beschikbaar onder andere het originele contract, het bestek, tekeningen en foto’s. Het was een geslaagd bezoek.”
Piotr Kardasz, Ron van Maanen, Marcin Jamkowski en Ric Dekkers.
De Poolse filmmakers hebben een indrukwekkende carrière gemaakt van het opsporen van scheepswrakken. Zo waren ze betrokken bij de expeditie van de Poolse marine die het wrak van het Duitse transportschip Steuben ontdekte en de zoektocht naar de ORP Kujawiak, een destroyer van de Poolse marine die in 1942 zonk in de haven van Valletta, Malta. Nu hebben ze hun zinnen gezet op het vinden van de Orzeł. “We hebben een heel interessant bezoek aan Vlissingen gehad”, vertelt Marcin. “We zijn dankbaar voor de hulp die we hebben gekregen en onder de indruk van de hoeveelheid materiaal dat we hebben kunnen bekijken. We houden jullie op de hoogte van ons project.”