Webinar biedt kijkje achter de schermen bij Onderzeedienst

Hoe is het om op een onderzeeboot te werken? Het Dienstencentrum Personeelslogistiek van Defensie (DCPL) hield 31 augustus 2021 een webinar, dat een boeiend kijkje achter de schermen bood in de wereld van de Onderzeedienst. Leen Klein, Hoofd Opleidingseenheid Praktijk Onderzeedienst, vertelt dat de maandelijkse webinars vruchten afwerpen. “We hebben dit jaar al elf nieuwe matrozen operationele dienst kunnen aannemen en opleiden, dat is evenveel als in vier hele jaren daarvóór”, zegt Leen. “Werken op een onderzeeër heeft voor de buitenwereld iets ongrijpbaars. Maar het is ontzettend mooi werk. De bemanning vormt dikwijls een heel hecht team en aan boord ontstaan vriendschappen voor het leven.”

“Je ziet ook dat de bemanningsleden heel zelfredzaam zijn. Je leert op een onderzeeër echt om zelfstandig en oplossingsgericht te werken. Als er een probleem is aan boord en je ligt duizend kilometer uit de kust van Somalië, is er echt geen aannemer in de buurt die even snel te hulp kan komen. Onderzeebootbemanningen moeten dus heel creatief en autonoom zijn. Daarom zijn oud-opvarenden ook zo gewild in het bedrijfsleven. Ze kunnen prima hun eigen boontjes doppen en zelfstandig oplossingen bedenken.”

Het DCPL is het keurings- en recruitmentcentrum van Defensie. In de maandelijkse webinars van DCPL wordt de deelnemers uitgelegd wat voor werk de operationele, logistieke en technische diensten op een onderzeeër dagelijks allemaal doen. Crew-leden vertellen over hun werk, dat kan een sergeant van de technische dienst zijn die zojuist een storing aan boord heeft verholpen, maar net zo goed een vrouwelijke kok die vertelt hoe het is om kok te zijn op een onderzeeboot. Aan boord heeft iedereen zijn eigen specialisme, van het beheren van afluisterapparatuur tot het sleutelen aan de meest uiteenlopende hightech-systemen.

Natuurlijk is er tijdens zo’n webinar veel aandacht voor de opleiding. Kandidaat-bemanningsleden leren eerst aan wal hoe je veilig kunt werken en varen. Vervolgens kruipen ze achter een simulator om te ervaren hoe je bijvoorbeeld omgaat met technische problemen aan boord en hoe het is om daadwerkelijk mee te doen aan een militaire operatie. Dat gebeurt dus allemaal in een gesimuleerde werkelijkheid. Pas daarna gaat iedereen aan boord, en uiteindelijk naar zee. Na vier tot vijf maanden kan dan de onderzeeboot met haar bemanning operationeel inzetbaar worden verklaard.

Dat betekent dat de Commandant der Strijdkrachten (CDS) Generaal Onno Eichelsheim er vanaf dat moment de beschikking over heeft en de boot overal ter wereld kan inzetten. Het werk van de Onderzeedienst is veelzijdig, legt Leen uit. “We doen mee aan missies, die zijn meestal geheim; maar daarnaast doen we samen met onderzeeboten van bondgenoten ook mee aan internationale oefeningen. We leiden onze eigen mensen op, maar helpen ook bij de training van buitenlandse officieren tot onderzeebootcommandant. Dat doen we onder meer voor de Verenigde Staten, Canada, Australië, Brazilië en Duitsland.”

“Die opleiding wordt verzorgd door NLSMCC (Netherlands Submarine Command Course), een opleiding die internationaal hoog staat aangeschreven. Jaarlijks leidt NLSMCC vier tot zes buitenlandse commandanten op.” Nieuwkomers bij de Onderzeedienst worden vanaf hun keuring tot het eind van hun opleiding intensief begeleid. “Je leert het vak van mensen uit de praktijk, het is een soort vader-zoon relatie. Dat werkt heel goed, want je wordt dus getraind door mensen die zelf ook altijd aan boord hebben gezeten. Het mes snijdt zelfs aan twee kanten, want in het opleidingstraject leren de opleiders ook weer dingen bij, die dan uiteindelijk ook weer aan boord in praktijk worden gebracht. Het is een circulaire beweging.”

Op dit moment telt de Onderzeedienst zo’n 300 personeelsleden. Er wordt gevaren met twee van de vier onderzeeboten van de Walrus-klasse (Zr.Ms. Zeeleeuw en Zr.Ms. Dolfijn), de derde (Zr.Ms. Bruinvis) ondergaat op dit moment een update en de vierde (Zr.Ms. Walrus) krijgt daaropvolgend een update als de derde klaar is. Er ligt altijd één boot in onderhoud op de wal. De webinars werpen vruchten af. “We hebben er nu vijftien gehouden met elk steeds gemiddeld vijftien deelnemers. Dan zit je toch aan 225 mensen. We hebben mensen nodig uit alle opleidingsniveaus, van vmbo tot hbo en wetenschappelijk onderwijs.”

“Op dit moment zitten dertig mensen bij ons in een sollicitatietraject voor een job op een onderzeeboot. Dat is een mooi resultaat van ons actieve recruitment proces.” Werken bij de Onderzeedienst heeft genoeg voordelen, weet Leen, die zelf ooit als matroos begon en zich wist op te werken tot Chef d’Équipage van de Onderzeedienst voordat hij Hoofd van de Opleidingseenheid werd. “Je moet hard werken, maar krijgt daar heel behoorlijk voor betaald en het is natuurlijk een enorm boeiend bestaan; voor de buitenwereld ook een beetje ongrijpbaar… Mensen weten niet precies wat je doet, want je mag er niet over praten als je op geheime missie bent. Soms weet het thuisfront wekenlang totaal niet waar je bent.”

“Zelfs via sociale media mag een bemanningslid dan geen contact met thuis hebben. Maar het is een job waarin je heel veel ervaring opdoet en het is ook best avontuurlijk: boven water zie je nog eens wat van de wereld. Of het gevaarlijk is? Natuurlijk zijn er risico’s, maar daar worden we goed op getraind. En de commandocentrale is 24/7 bezet, niet alleen tijdens missies maar ook bij oefeningen. Met de Mark 48 7 AT torpedo beschikken onze onderzeeboten over het zwaarste wapen binnen de krijgsmacht. Ik zeg weleens: een vrachtwagenchauffeur heeft een gevaarlijker beroep. En kijkend naar mijzelf: ik woon in Friesland en werk in Den Helder. Het gevaarlijkste aspect van mijn werk is de dagelijkse autorit over de Afsluitdijk…”