Willem Ruys, iconisch schip dat na 75 jaar nog altijd emoties losmaakt

De naam Willem Ruys roept nog altijd hevige emoties op. Volgens velen was bouwnummer 214 het fraaiste passagiersschip dat ooit in Nederland is gebouwd. Op 1 juli 2021 was het precies 75 jaar geleden dat de legendarische oceaanreus bij de Koninklijke Mij. De Schelde te water werd gelaten. Ed van Lierde praat graag over de Willem Ruys. Hij is oprichter van zowel het Koninklijke Rotterdamsche Lloyd Museum als haar opvolger Lloyd-Atelier, beide in het leven geroepen om de herinnering levend te houden aan de gloriejaren van deze rederij die in de vorige eeuw talloze reizigers per passagiersschip naar verre oorden heeft vervoerd.

De Schelde was hofleverancier van de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd en de Willem Ruys was onbetwist hét vlaggenschip van zowel de rederij als de Koninklijke Mij. De Schelde. Nog altijd spreekt het levensverhaal van dit geliefde schip tot de verbeelding. “Ja, ik denk dat van alle naoorlogse passagiersschepen die in Nederland zijn gemaakt, de Willem Ruys de mooiste was”, vertelt Ed van Lierde. “De vorm, het ontwerp, de schoorstenen… alles er aan was bijzonder. Ik noem het dan ook graag een beauty. De Nieuw Amsterdam van de Holland-Amerika Lijn was een goede tweede.”

“Ik heb beide schepen ooit naast elkaar aan de kade zien liggen en ik vond de Willem Ruys het iets knappere zusje van de zeker óók fraaie Nieuw Amsterdam.” Ed kan prachtige verhalen vertellen over bouwnummer 214. “Toen het schip in 1946 te water werd gelaten, zaten mensen tot boven op de daken van de gebouwen in de omgeving om dit spektakel gade te slaan. Dat waren de slimmeriken, want de mensen die op straatniveau stonden te kijken, hebben het geweten. Die werden overspoeld door een tsunami-achtige golf die over de kade sloeg. Er was niet eerder zó’n groot schip te water gelaten. Gelukkig vielen er geen slachtoffers.”

Het bewogen levensverhaal van de Willem Ruys is bekend; nadat het begin 1965 in Italiaanse dienst kwam, veranderde de naam in Achille Lauro. “Tja, de naam van een schip veranderen, is natuurlijk vragen om moeilijkheden”, mijmert Ed. En die bleven dan ook niet uit. Maar liever focust Ed op de glorietijd van de oceaanreus, de jaren waarin vanuit thuishaven Rotterdam op de Oost werd gevaren. “Alle mensen die ik spreek die er als bemanningslid op hebben gevaren zijn zonder uitzondering nog steeds verliefd op dit schip en op de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd. Je moet je voorstellen dat je als jonge zeeman of zeevrouw daar begon; je trok de wijde wereld in, het onbekende tegemoet.”

“De Ruysen waren bovendien hele sociale mensen, er heerste een prima sfeer bij de rederij, het was een gestructureerd, maar gezellig bedrijf. Je kwam in een warm bedje en als je dan duizenden kilometers verderop na aankomst in een ver land van boord stapte om te gaan passagieren, ging je het avontuur tegemoet…” Zelf heeft Ed nét niet meer op de Willem Ruys kunnen varen. Hij begon als pas afgestudeerde ‘blik’ van de Vlissingse Zeevaartschool als stuurmansleerling op de ‘Schelde Lloyd’; dat was in 1964, en nog geen jaar later werd de Willem Ruys aan de Italianen verkocht.

“Ik ben wel een keer aan boord geweest toen ze aan de Lloydkade lag. Wat een machtig schip was het, ik was zwaar onder de indruk. En over emotie gesproken: je mag best weten dat ik stík jaloers was op de jongens en meiden die er wél op hebben gevaren. Maar het was al een hele eer dat ik aan boord ben geweest.” In het Lloyd-Atelier van Ed zijn tien grotere schaalmodellen te zien van schepen van de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd, waaronder de Willem Ruys, maar ook diverse voorwerpen die herinneren aan het schip, zoals serviesgoed en bestek en sleutels van hutten met het beeldmerk van de Willem Ruys erop.

Ed heeft in een ander, nieuw project ook unieke zwartwit foto’s van het schip met een speciaal computerprogramma in kleur omgezet. “Van over de hele wereld ontvangen of kopen we memorabilia die herinneren aan de Willem Ruys en de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd”, vertelt hij. “Bijvoorbeeld in de Verenigde Staten is een grote scheepsbel van het ss Bengalen (een zusje van de Willem Ruys) aangekocht en een Australische schonk ons een uitschroefbare tandenborstel met de naam van de rederij erop.” Je kunt de gloriedagen van de Willem Ruys niet los zien van de periode waarin de roep om onafhankelijkheid in het toenmalige Nederlands-Indië steeds luider werd.

Ed signaleert dat in het huidige Indonesië genuanceerder wordt gedacht over de koloniale overheersing dan wij doorgaans denken. “De politionele acties waren natuurlijk gewoon een bevrijdingsoorlog, waarin aan beide zijden vreselijke dingen zijn gebeurd, maar zelfs hooggeplaatste Indonesiërs hoor je vandaag steeds vaker benadrukken dat het belangrijk is om ook de focus te leggen op de vele goede dingen die de Nederlanders daar eertijds hebben gedaan. Er zijn in Indonesië voormalige kantoren van de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd volledig in oude luister hersteld.” In één daarvan, in Medan op Sumatra, heeft Ed in een speciaal project een schaalmodel van de Willem Ruys geplaatst “waar ze daar reuze trots op zijn”.

Lees hier de speciale Willem Ruys-editie van Lloyd-Mail, het gratis digitaal maandblad van het Lloyd-Atelier.